Cách vệ sinh vết khâu tầng sinh môn giúp nhanh lành, ngừa nhiễm khuẩn

Cách vệ sinh vết khâu tầng sinh môn đúng là một trong những yếu tố then chốt quyết định tốc độ hồi phục cũng như ngăn ngừa nguy cơ nhiễm khuẩn cho mẹ sau hành trình vượt cạn. Dù có thể cảm thấy hơi e ngại hoặc bỡ ngỡ ban đầu, việc nắm vững các bước chăm sóc “vùng tam giác vàng” này sẽ giúp mẹ nhanh chóng lấy lại sự thoải mái và tự tin. Bài viết sau từ AndyV đây sẽ là cẩm nang chi tiết, hướng dẫn mẹ từ A-Z cách chăm sóc vết khâu tầng sinh môn tại nhà một cách an toàn và hiệu quả nhất.

Vết khâu tầng sinh môn là gì?

Vết khâu tầng sinh môn là những mũi chỉ y tế được bác sĩ sử dụng để khâu lại vết cắt chủ động (rạch tầng sinh môn) hoặc vết rách tự nhiên ở vùng tầng sinh môn khu vực da thịt nằm giữa âm đạo và hậu môn trong quá trình sinh thường. Thủ thuật rạch tầng sinh môn đôi khi được thực hiện để giúp em bé ra đời dễ dàng hơn hoặc để tránh những tổn thương rách phức tạp có thể xảy ra.

Sau khi sinh, việc khâu lại tầng sinh môn giúp các mô tổn thương được nối liền, tạo điều kiện cho quá trình lành thương và phục hồi cấu trúc giải phẫu của khu vực này. Đây là một vết thương cần được chăm sóc đặc biệt cẩn thận do vị trí nhạy cảm và nguy cơ tiếp xúc với vi khuẩn.

Vậy tại sao việc giữ gìn vệ sinh cho vết khâu này lại quan trọng đến thế?

Tại sao cần vệ sinh vết khâu tầng sinh môn cẩn thận?

Vùng tầng sinh môn sau sinh là một khu vực vô cùng nhạy cảm. Việc vệ sinh vết khâu tầng sinh môn cẩn thận và đúng cách mang lại nhiều lợi ích thiết thực, không chỉ đơn thuần là giữ sạch sẽ:

• Ngăn ngừa nhiễm khuẩn: Vết khâu nằm ở vị trí ẩm ướt, gần với đường tiểu và hậu môn, lại thường xuyên tiếp xúc với sản dịch, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển nếu không được vệ sinh kỹ. Nhiễm khuẩn có thể khiến vết thương sưng đau, mưng mủ, lâu lành và thậm chí gây biến chứng nguy hiểm.
• Thúc đẩy quá trình lành thương: Một vết thương sạch sẽ, khô thoáng sẽ có môi trường tốt nhất để các tế bào tái tạo, giúp vết khâu nhanh liền miệng và phục hồi.
• Giảm đau và khó chịu: Vệ sinh đúng cách giúp loại bỏ các yếu tố gây kích ứng, giảm ngứa ngáy, đau rát, mang lại cảm giác dễ chịu hơn cho mẹ.
• Tránh các biến chứng khác: Chăm sóc tốt giúp hạn chế nguy cơ bung chỉ, hở vết khâu (tụt chỉ) hoặc hình thành sẹo xấu.
• Đảm bảo sức khỏe và sự thoải mái cho mẹ: Khi “vùng kín” khỏe mạnh, mẹ sẽ cảm thấy tự tin và thoải mái hơn trong các hoạt động hàng ngày, tập trung tốt hơn vào việc chăm sóc bé yêu.

Chính vì vậy, đừng xem nhẹ việc vệ sinh vết khâu tầng sinh môn, mẹ nhé! Để thực hiện việc vệ sinh tại nhà một cách hiệu quả, mẹ cần chuẩn bị một số vật dụng cần thiết.

Những vật dụng vệ sinh vết khâu tầng sinh môn tại nhà

Chuẩn bị sẵn sàng các vật dụng sau sẽ giúp cách vệ sinh vết khâu tầng sinh môn tại nhà của mẹ trở nên dễ dàng và đảm bảo hơn:

• Bình xịt vệ sinh (Peri-bottle): Loại bình có vòi xịt cong giúp mẹ dễ dàng xối rửa nhẹ nhàng vùng tầng sinh môn từ trước ra sau mà không cần chạm tay trực tiếp. Nếu không có bình chuyên dụng, mẹ có thể dùng một chai nước sạch có nắp đục lỗ nhỏ.
• Nước ấm sạch: Nên dùng nước đun sôi để nguội đến nhiệt độ ấm vừa phải, hoặc nước ấm sạch từ vòi sen (nếu đảm bảo vệ sinh nguồn nước).
• Khăn mềm, sạch hoặc gạc y tế vô trùng: Dùng để thấm khô vùng kín sau khi rửa. Nên ưu tiên loại dùng một lần hoặc khăn được giặt sạch, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời.
• Dung dịch vệ sinh phụ nữ dịu nhẹ (tùy chọn): Chỉ sử dụng nếu được bác sĩ khuyên dùng, chọn loại có thành phần tự nhiên, không chứa xà phòng mạnh, không mùi, độ pH phù hợp. Trong nhiều trường hợp, nước ấm sạch là đủ.
• Chậu ngâm (Sitz bath – tùy chọn): Một số mẹ thấy dễ chịu hơn khi ngâm vùng tầng sinh môn trong chậu nước ấm.
• Băng vệ sinh cho mẹ sau sinh: Chọn loại mềm mại, thấm hút tốt và thay thường xuyên.
• Quần lót cotton thoáng khí: Giúp vùng kín luôn khô ráo, tránh ẩm thấp.
• Găng tay y tế (tùy chọn): Nếu mẹ muốn đảm bảo vệ sinh tối đa khi chạm vào vùng vết thương (ví dụ khi thoa thuốc theo chỉ định).

Việc chuẩn bị đầy đủ sẽ giúp mẹ tự tin hơn khi thực hiện các bước vệ sinh. Sau khi đã có đủ “trợ thủ”, chúng ta sẽ đi vào chi tiết các bước thực hiện cách vệ sinh vết khâu tầng sinh môn.

Cách vệ sinh vết khâu tầng sinh môn

Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách vệ sinh vết khâu tầng sinh môn các mẹ và người thân cần nắm:

Chuẩn bị trước khi vệ sinh

• Rửa tay thật sạch bằng xà phòng và nước ấm trong ít nhất 20 giây trước khi bắt đầu.

Vệ sinh sau mỗi lần đi tiểu hoặc đại tiện

• Sử dụng bình xịt vệ sinh chứa nước ấm, nhẹ nhàng xối rửa từ từ lên toàn bộ vùng tầng sinh môn theo chiều từ trước ra sau (từ âm đạo hướng về phía hậu môn).
• Việc này giúp rửa trôi nước tiểu hoặc phân còn sót lại, tránh để chúng tiếp xúc lâu với vết khâu.
• Không cần dùng giấy vệ sinh chà xát mạnh.

Các bước vệ sinh chuyên sâu

• Bước 1: Chuẩn bị nước ấm sạch vào bình xịt hoặc chậu rửa.
• Bước 2: Ngồi trên bồn cầu hoặc đứng với tư thế hơi dạng chân trong nhà tắm.
• Bước 3: Dùng bình xịt, nhẹ nhàng xối nước ấm lên toàn bộ vùng vết khâu và khu vực xung quanh. Đảm bảo nước chảy qua tất cả các kẽ và bề mặt vết thương. Luôn xối từ trước ra sau.
• Bước 4 (Nếu dùng dung dịch vệ sinh theo chỉ định): Sau khi xối nước, có thể dùng một lượng rất nhỏ dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, tạo bọt ở tay rồi nhẹ nhàng thoa lên vùng da xung quanh (tránh chà xát trực tiếp vào vết khâu), sau đó xối lại thật kỹ bằng nước ấm. Tuy nhiên, đa số trường hợp chỉ cần nước ấm là đủ.
• Bước 5: Thấm khô nhẹ nhàng. Dùng khăn mềm, sạch hoặc gạc y tế, thấm nhẹ nhàng từ trước ra sau. Tuyệt đối không chà xát hoặc lau mạnh vì có thể làm tổn thương vết khâu hoặc gây bung chỉ. Mẹ cũng có thể để vùng kín khô tự nhiên trong không khí vài phút nếu có điều kiện.

Sử dụng chậu ngâm

• Đảm bảo chậu ngâm sạch sẽ. Đổ nước ấm (không quá nóng) vào chậu vừa đủ ngập vùng mông và tầng sinh môn.
• Ngồi ngâm trong khoảng 10-15 phút. Việc này có thể giúp giảm đau, giảm sưng và làm sạch vết thương.
• Sau khi ngâm, cũng thấm khô nhẹ nhàng như trên.

Thay băng vệ sinh: Luôn thay băng vệ sinh thường xuyên (mỗi 3-4 tiếng hoặc khi cảm thấy ẩm ướt) để giữ cho vùng kín luôn khô ráo, sạch sẽ.

Bên cạnh tuân thủ các cách vệ sinh vết thương khâu tầng sinh môn, có những lưu ý quan trọng khác mẹ cần ghi nhớ để vết thương mau chóng bình phục.

Lưu ý quan trọng giúp vết thương khâu tầng sinh môn nhanh lành

Để vết thương khâu tầng sinh môn nhanh chóng hồi phục và tránh những biến chứng không mong muốn, mẹ cần chú ý đến những điều sau:

Lưu ý giúp vết khâu mau lành

• Giữ vùng kín luôn khô thoáng: Sau khi vệ sinh, hãy đảm bảo vùng tầng sinh môn được thấm khô hoàn toàn. Mặc quần lót cotton rộng rãi, thoáng khí.
• Để thở cho vết thương: Nếu có thể, hãy dành khoảng 10-15 phút mỗi ngày để vết thương được tiếp xúc với không khí (ví dụ: nằm nghỉ trên giường, không mặc quần lót, có lót khăn sạch bên dưới).
• Dinh dưỡng hợp lý: Ăn uống đủ chất, tăng cường thực phẩm giàu protein (thịt, cá, trứng, sữa), vitamin C (cam, chanh, dâu tây, kiwi), kẽm (hải sản, các loại hạt) để hỗ trợ quá trình tái tạo mô và lành thương. Uống đủ 2-2.5 lít nước mỗi ngày.
• Tránh táo bón: Ăn nhiều rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu chất xơ. 
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Cơ thể cần năng lượng để phục hồi. Hãy cố gắng ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi hợp lý.
• Vận động nhẹ nhàng: Đi lại nhẹ nhàng trong nhà giúp tăng cường lưu thông máu, thúc đẩy quá trình lành thương. 
• Sử dụng gối tròn (donut cushion): Nếu cảm thấy đau khi ngồi, một chiếc gối hình bánh vòng có thể giúp giảm áp lực lên vết khâu.

Những điều cần tránh

• Không dùng các sản phẩm gây kích ứng: Tránh sử dụng xà phòng có tính tẩy rửa mạnh, dung dịch vệ sinh có mùi thơm nồng, các loại thuốc sát khuẩn mạnh (như povidone-iodine, oxy già) trực tiếp lên vết khâu trừ khi có chỉ định cụ thể của bác sĩ.
• Không thụt rửa âm đạo: Điều này có thể làm thay đổi môi trường tự nhiên của âm đạo và đưa vi khuẩn vào sâu bên trong.
• Không chà xát, gãi vết khâu: Dù có thể cảm thấy ngứa khi vết thương lên da non, cố gắng không gãi để tránh làm tổn thương và nhiễm trùng.
• Tránh mặc quần áo bó sát, chất liệu bí: Gây ẩm ướt, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Không mang vác vật nặng, làm việc gắng sức: Tạo áp lực lên vùng bụng dưới và tầng sinh môn.
• Kiêng quan hệ tình dục: Cho đến khi vết khâu lành hoàn toàn và mẹ cảm thấy thực sự thoải mái (thường là sau 6 tuần và có sự đồng ý của bác sĩ).

>>>Xem thêm: Dấu hiệu nhận biết vết khâu tầng sinh môn lành

Sau khi đã hiểu rõ các cách vệ sinh vết khâu tầng sinh môn và những lưu ý, Một câu hỏi cũng được nhiều mẹ quan tâm là tần suất vệ sinh như thế nào cho phù hợp.

Vệ sinh vết khâu tầng sinh môn bao nhiêu lần mỗi ngày?

Tần suất vệ sinh vết khâu tầng sinh môn phụ thuộc vào tình trạng cụ thể và hướng dẫn của bác sĩ, tuy nhiên, có một số khuyến nghị chung:

• Sau mỗi lần đi vệ sinh (tiểu tiện hoặc đại tiện)
• Nên thực hiện việc rửa và thấm khô kỹ lưỡng ít nhất 2 đến 3 lần mỗi ngày, đặc biệt là trong tuần đầu sau sinh khi sản dịch còn ra nhiều.
• Nếu mẹ cảm thấy vùng kín ẩm ướt hoặc khó chịu, có thể vệ sinh thêm một lần nữa.

Điều quan trọng là giữ cho vết khâu luôn sạch sẽ và khô ráo nhất có thể, nhưng cũng không nên vệ sinh quá nhiều lần với các dung dịch nếu không cần thiết vì có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên của vùng kín. 

Nắm vững cách vệ sinh vết khâu tầng sinh môn đúng chuẩn không chỉ là một kỹ năng chăm sóc cá nhân mà còn là bí quyết quan trọng giúp hành trình phục hồi sau sinh của mẹ trở nên nhẹ nhàng và nhanh chóng hơn. Bằng sự kiên nhẫn, cẩn thận và tuân thủ những hướng dẫn trên, mẹ hoàn toàn có thể giữ cho vết thương mau lành, tránh xa nguy cơ nhiễm khuẩn và sớm lấy lại sự thoải mái. Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc nữ hộ sinh nếu mẹ có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như vết khâu sưng đau tăng lên, chảy mủ, có mùi hôi hoặc sốt. Chúc mẹ và bé luôn khỏe mạnh!