Da khô nứt nẻ: Nguyên nhân và cách chăm sóc hiệu quả tại nhà

Bạn có cảm thấy làn da mình thô ráp, căng rát mỗi khi rửa mặt hay thay đổi thời tiết? Những mảng da bong tróc hay cảm giác ngứa ngáy khiến bạn mất tự tin? Đừng lo, bác sĩ AndyV sẽ hướng dẫn bạn cách chăm sóc da khô để lấy lại làn da mịn màng, rạng rỡ.

Da khô là gì?

Da khô là tình trạng da thiếu hụt nghiêm trọng độ ẩm cần thiết do hàng rào bảo vệ tự nhiên của da bị suy yếu. Lớp màng lipid trên bề mặt da, vốn có nhiệm vụ như một lá chắn giữ nước, bị tổn thương, khiến độ ẩm dễ dàng bay hơi vào môi trường. Kết quả là làn da trở nên thô ráp, kém mịn màng và mất đi sự căng mọng vốn có. Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng nào trên cơ thể, từ da mặt mỏng manh đến da tay, chân, và thậm chí là toàn thân.

Khi nhìn và chạm vào, bạn sẽ nhận thấy làn da bị khô có những đặc điểm như:

• Cảm giác: Căng chặt, khô ráp, đặc biệt rõ rệt sau khi rửa mặt hoặc tắm nước nóng. 
• Bề mặt: Sần sùi, thiếu độ bóng tự nhiên, có thể xuất hiện những đường vân nhỏ li ti hoặc vảy da trắng.
• Mức độ: Tùy thuộc vào mức độ thiếu ẩm, da khô có thể từ nhẹ (chỉ hơi căng và không thoải mái) đến nghiêm trọng (bong tróc thành mảng lớn, nứt nẻ, gây ngứa rát dữ dội).

Da khô không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây ra cảm giác đau rát, khó chịu. Vậy đâu là nguyên nhân khiến da bạn trở nên khô thẩm chí bong tróc. Tìm hiểu xem các nguyên nhân ngay từ giờ để bảo vệ da xinh nhé!

Nguyên nhân dẫn đến da khô

Rất nhiều yếu tố, cả từ môi trường bên ngoài lẫn những thay đổi bên trong cơ thể, có thể âm thầm khiến làn da của bạn mất đi độ ẩm và sự mềm mại vốn có.

Yếu tố môi trường bên ngoài

• Thời tiết khô hanh, lạnh giá: Không khí lạnh có độ ẩm thấp sẽ hút đi độ ẩm từ da, khiến da dễ bị khô và nứt nẻ, đặc biệt vào mùa đông.
• Độ ẩm thấp trong nhà: Việc sử dụng điều hòa nhiệt độ hoặc máy sưởi trong thời gian dài có thể làm giảm đáng kể độ ẩm trong không khí, tác động trực tiếp lên da.
• Tắm nước quá nóng hoặc quá lâu: Nước nóng làm mất đi lớp dầu tự nhiên bảo vệ da, khiến da dễ bị mất nước và khô căng sau khi tắm.
• Tiếp xúc với hóa chất tẩy rửa mạnh: Xà phòng, sữa tắm, hoặc các sản phẩm tẩy rửa gia dụng có chứa chất tẩy rửa mạnh (như sulfate) có thể phá vỡ hàng rào lipid tự nhiên của da.

Thói quen sinh hoạt

• Uống không đủ nước: Cơ thể thiếu nước trực tiếp ảnh hưởng đến độ ẩm của da, khiến da trở nên khô sần từ bên trong.
• Chế độ ăn uống thiếu chất: Thiếu hụt các loại vitamin, khoáng chất và axit béo thiết yếu (như Omega-3, Omega-6) sẽ làm suy yếu khả năng tự dưỡng ẩm và phục hồi của da.
• Tẩy tế bào chết quá mức: Lạm dụng việc tẩy tế bào chết hoặc sử dụng sản phẩm tẩy rửa mạnh có thể làm mỏng lớp sừng bảo vệ da.

Yếu tố bên trong cơ thể

• Di truyền: Một số người có cơ địa da khô bẩm sinh, da ít tiết dầu hơn so với người khác.
• Tuổi tác: Khi chúng ta già đi, các tuyến dầu trên da hoạt động kém hiệu quả hơn, da sản xuất ít dầu tự nhiên và collagen hơn, dẫn đến tình trạng da khô và lão hóa sớm.
• Thay đổi nội tiết tố: Đặc biệt là estrogen, trong giai đoạn mang thai, sau sinh và tiền mãn kinh, có thể khiến da bị khô.
• Một số bệnh lý: Các tình trạng da liễu như viêm da cơ địa (Eczema), vảy nến, viêm da tiếp xúc, hoặc các bệnh hệ thống như tiểu đường, suy giáp cũng có thể là nguyên nhân gây khô da.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc kháng histamine, thuốc điều trị mụn trứng cá như isotretinoin có thể gây khô da như một tác dụng phụ.

Khi da đã trở nên khô ráp, không chỉ là cảm giác khó chịu mà nó còn “mở đường” cho hàng loạt các vấn đề khác xuất hiện, ảnh hưởng không nhỏ đến thẩm mỹ và sức khỏe làn da. Vậy, những vấn đề thường gặp với da khô là gì?

Phân biệt các tình trạng da khô

Tình trạng da bị khô không chỉ đơn thuần là thiếu ẩm, mà còn có thể kéo theo hàng loạt các vấn đề khác, gây khó chịu, ảnh hưởng đến vẻ ngoài và thậm chí là sức khỏe làn da của bạn.

Da khô mụn

Nhiều người lầm tưởng rằng da khô sẽ không bị mụn, nhưng thực tế, tình trạng da khô mụn lại khá phổ biến. Khi da thiếu ẩm nghiêm trọng, hàng rào bảo vệ da bị tổn thương, khiến da trở nên nhạy cảm và dễ bị kích ứng bởi vi khuẩn. 

Da có thể “phản ứng ngược” bằng cách tiết ra nhiều dầu hơn để bù đắp lượng ẩm bị mất, dẫn đến tình trạng bít tắc lỗ chân lông và hình thành mụn. Hơn nữa, việc sử dụng các sản phẩm trị mụn quá mạnh hoặc không phù hợp với da có thể làm tình trạng da tệ hơn, khiến da càng khô, sần sùi và dễ nổi mụn ẩn, mụn viêm.

Da khô bong tróc

Da khô bong tróc là một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất khi da thiếu ẩm đến mức báo động. Tình trạng da khô bong tróc thường xuất hiện dưới dạng các vảy da nhỏ li ti, có thể dễ dàng nhìn thấy bằng mắt thường, đặc biệt ở các vùng như cánh mũi, trán, cằm trên khuôn mặt, hoặc ở da tay, chân. 

Làn da lúc này trở nên sần sùi, kém mịn màng và khiến việc trang điểm trở nên khó khăn, lớp nền dễ bị mốc.

Da bị khô sần và ngứa

Khi lớp hàng rào lipid bảo vệ da bị phá vỡ do thiếu ẩm, da mất đi khả năng chống chọi với các tác nhân gây kích ứng từ môi trường bên ngoài. Điều này dẫn đến tình trạng da bị khô sần và ngứa. 

Da khô ngứa có thể từ nhẹ đến dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm, khi nhiệt độ môi trường thay đổi, hoặc sau khi tắm nước nóng. Việc gãi ngứa liên tục không chỉ làm tổn thương da nặng hơn, gây trầy xước, mà còn tăng nguy cơ nhiễm trùng và có thể khiến da trở nên da bị khô tróc vảy lớn hơn, thậm chí là nứt nẻ.

Da khô thiếu nước

Da khô thiếu nước là tình trạng da bị mất nước ở lớp biểu bì (lớp ngoài cùng của da), khiến da trông xỉn màu, thiếu sức sống và kém đàn hồi.

Bạn có thể nhận thấy các nếp nhăn li ti xuất hiện rõ hơn (do da mất đi độ căng mọng). Điều đặc biệt là tình trạng da thiếu nước có thể xảy ra với mọi loại da, kể cả da dầu, vì da vẫn có thể tiết dầu nhưng cảm thấy căng và thiếu ẩm từ bên trong.

Da mặt khô ngứa

Da mặt khô ngứa là một vấn đề rất phổ biến và gây khó chịu, ảnh hưởng trực tiếp đến sự tự tin và vẻ ngoài của bạn. Vùng da mặt vốn mỏng manh và thường xuyên tiếp xúc với các yếu tố môi trường (nắng, gió, bụi bẩn, hóa mỹ phẩm), nên rất dễ bị tổn thương khi thiếu ẩm. 

Cảm giác ngứa ngáy liên tục trên mặt có thể dẫn đến việc bạn gãi không kiểm soát, gây kích ứng, mẩn đỏ, và làm hỏng lớp màng bảo vệ da, khiến tình trạng càng thêm trầm trọng.

Da khô nứt nẻ

Ở mức độ nghiêm trọng nhất, khi da thiếu ẩm kéo dài và phải đối mặt với môi trường quá khô lạnh hoặc các tác động hóa học mạnh, da có thể bị da khô nứt nẻ. Các vết nứt này không chỉ gây đau đớn dữ dội, đặc biệt khi cử động, mà còn có thể chảy máu. 

Da khô nứt nẻ là “cánh cửa” mở đường cho vi khuẩn xâm nhập, dẫn đến nguy cơ viêm nhiễm hoặc bội nhiễm. Tình trạng này thường gặp ở các vùng da dễ bị khô và chịu áp lực như gót chân, bàn tay, đầu ngón tay hoặc môi.

Để có thể cấp ẩm cho da từ sâu bên trong, bạn cần bổ sung dưỡng chất phù hợp cho da. Vậy, da khô thiếu chất gì và làm thế nào để bổ sung chúng một cách hiệu quả? 

Da khô thiếu chất gì?

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc duy trì sức khỏe, độ ẩm và khả năng phục hồi của làn da. Bổ sung đúng và đủ các dưỡng chất thiết yếu sẽ giúp da khỏe mạnh từ sâu bên trong.

Axit béo Omega – 3 và Omega – 6

Đây là những viên gạch quan trọng cấu tạo nên hàng rào lipid bảo vệ da. Khi cơ thể thiếu hụt các axit béo lành mạnh này, hàng rào bảo vệ da sẽ bị suy yếu, khiến da mất khả năng giữ ẩm, trở nên khô ráp, bong tróc và dễ bị tổn thương bởi các tác nhân bên ngoài.

• Nguồn thực phẩm giàu Omega – 3: Cá hồi, cá thu, hạt chia, hạt lanh, quả óc chó, dầu hạt cải.
• Nguồn thực phẩm giàu Omega – 6: Dầu thực vật (dầu hướng dương, dầu đậu nành), các loại hạt.

Vitamin A

Vitamin A vai trò thiết yếu trong quá trình tái tạo tế bào da, giúp da luôn tươi mới và duy trì hoạt động bình thường của tuyến dầu. Thiếu Vitamin A có thể khiến da khô, sần sùi và kém mịn màng.

Nguồn thực phẩm: Cà rốt, khoai lang, bí đỏ, rau xanh đậm (rau bina, cải xoăn), gan, trứng, sữa.

Vitamin C

Vitamin C là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, Vitamin C cực kỳ cần thiết cho quá trình tổng hợp collagen – protein quan trọng giúp da săn chắc và đàn hồi. Đồng thời Vitamin C cũng bảo vệ da khỏi tác hại của các gốc tự do.

Vitamin C có trong các rau, củ, quả như: Cam, ổi, dâu tây, kiwi, ớt chuông, bông cải xanh.

Vitamin D

Mặc dù chủ yếu được tổng hợp thông qua tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, Vitamin D cũng đóng vai trò trong sức khỏe tổng thể của làn da và hệ miễn dịch. Thiếu hụt có thể liên quan đến một số vấn đề da liễu.

Vitamin D có nhiều trong các thực phẩm: Cá béo (cá hồi, cá ngừ), lòng đỏ trứng, sữa và ngũ cốc tăng cường Vitamin D.

Vitamin E

Một chất chống oxy hóa mạnh mẽ khác, Vitamin E bảo vệ da khỏi tổn thương của các gốc tự do, giúp duy trì độ ẩm và làm mềm da.

Các loại hạt như: Hạt hướng dương, hạnh nhân, dầu oliu, rau bina, quả bơ có rất nhiều Vitamin D cho cơ thể hấp thụ.

Kẽm

Là một khoáng chất vi lượng quan trọng, Kẽm cần thiết cho quá trình chữa lành vết thương, phục hồi tế bào da và chức năng miễn dịch của da. Thiếu kẽm có thể ảnh hưởng đến khả năng tái tạo và bảo vệ của da.

Thịt đỏ (thịt bò, thịt lợn), hải sản (hàu), các loại đậu, hạt bí, yến mạch là các thực phẩm giàu kẽm.

Hiểu rõ nguyên nhân và các dưỡng chất cần thiết là bước đầu tiên. Vậy, để trực tiếp “tiếp nước” và phục hồi làn da khô, da khô nên dùng gì và những sản phẩm chăm sóc nào là lựa chọn tối ưu?

Bên cạnh bổ sung các dưỡng chất cho làn da từ bên trong, làn da khô cũng cần cấp ẩm nhanh chóng. Vậy, để trực tiếp “tiếp nước” và phục hồi làn da khô, da khô nên dùng gì và những sản phẩm chăm sóc nào là lựa chọn tối ưu?

Da khô nên dùng gì?

Để cải thiện tình trạng da khô một cách hiệu quả, bạn cần xây dựng một quy trình chăm sóc da tập trung vào việc cấp ẩm sâu, phục hồi hàng rào bảo vệ da và duy trì độ ẩm suốt cả ngày. 

Sữa rửa mặt lành tính, không tạo bọt

• Da khô hãy ưu tiên các loại sữa rửa mặt có độ pH cân bằng (khoảng 5.5), không chứa xà phòng (soap-free), sulfate (SLS/SLES), cồn và hương liệu tổng hợp.
• Chọn sản phẩm dạng kem, lotion, hoặc gel mỏng nhẹ, giúp làm sạch da nhẹ nhàng mà không làm mất đi lớp dầu tự nhiên quý giá trên bề mặt.

Nước hoa hồng (Toner) cấp ẩm, không cồn

• Sau khi rửa mặt, sử dụng toner không chứa cồn để cân bằng lại độ pH và cung cấp độ ẩm tức thì.
• Tìm kiếm các thành phần dưỡng ẩm như Hyaluronic Acid, Glycerin, chiết xuất lô hội, hoa cúc, hoặc nước khoáng. Toner sẽ giúp da sẵn sàng hấp thu các dưỡng chất ở bước tiếp theo.

Serum cấp ẩm sâu và phục hồi

• Đây là bước “tiếp nước” chuyên sâu cho da khô. Các loại serum chứa Hyaluronic Acid (HA) là lựa chọn tuyệt vời, vì HA có khả năng giữ nước gấp 1000 lần trọng lượng của nó, giúp cấp ẩm sâu vào các lớp da và làm da căng mọng.
• Serum chứa Ceramide, Vitamin B5 (Panthenol), Niacinamide cũng rất hiệu quả trong việc phục hồi hàng rào bảo vệ da, làm dịu da kích ứng và giảm mẩn đỏ.

Kem dưỡng ẩm dành riêng cho da khô

Đây là sản phẩm không thể thiếu trong quy trình chăm sóc làn da khô. Kem dưỡng ẩm cho da khô thường có kết cấu đặc hơn (cream hoặc balm), giàu các thành phần dưỡng ẩm và khóa ẩm.

Sử dụng các loại kem dưỡng ẩm có thành phần:

• Humectants (chất hút ẩm): Hyaluronic Acid, Glycerin, Urea, Sodium PCA. Chúng giúp hút ẩm từ không khí và từ các lớp dưới của da lên bề mặt.
• Emollients (chất làm mềm): Axit béo (Fatty Acids), Ceramides, Cholesterol, Squalane, Dầu thực vật (Shea Butter, Jojoba Oil). Chúng giúp làm mềm da, lấp đầy khoảng trống giữa các tế bào da.
• Occlusives (chất khóa ẩm): Petrolatum (Vaseline), Mineral Oil, Dimethicone, Lanolin. Chúng tạo lớp màng trên bề mặt da để ngăn chặn sự bay hơi của nước, “khóa” độ ẩm lại.

Luôn thoa kem dưỡng ẩm ngay sau khi rửa mặt, tắm, hoặc sau khi dùng serum khi da còn hơi ẩm để “khóa” độ ẩm lại hiệu quả nhất.

Mặt nạ ngủ cấp ẩm

Sử dụng mặt nạ ngủ 2-3 lần/tuần như một bước bổ sung để tăng cường độ ẩm và dưỡng chất cho da qua đêm, giúp da hồi phục mạnh mẽ.

Dầu dưỡng da (Facial Oil)

Các loại dầu dưỡng như Argan, Jojoba, và Squalane giúp bổ sung lipid, nuôi dưỡng và khóa ẩm cho da. Đặc biệt hữu ích vào mùa đông hoặc khi da cực kỳ khô. Có thể dùng sau serum và trước kem dưỡng hoặc trộn vài giọt vào kem dưỡng.

Kem chống nắng phổ rộng

Luôn sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên, tác dụng phổ rộng giúp bảo vệ da khỏi tác hại ánh nắng mặt trời, ngay cả khi trời râm mát hoặc ở trong nhà. Tia UV là một trong những nguyên nhân chính gây khô da, phá hủy collagen và lão hóa sớm.

Ngoài việc sử dụng các sản phẩm dưỡng da theo từng bước, bạn có thể áp dụng những cách trị khô da tại nhà bằng các nguyên liệu tự nhiên và thay đổi thói quen sinh hoạt để cải thiện tình trạng da một cách đáng kể.

Cách trị khô da tại nhà dễ thực hiện

Bên cạnh việc sử dụng mỹ phẩm chuyên biệt, bạn có thể áp dụng các cách trị khô da tại nhà bằng các nguyên liệu tự nhiên và thay đổi thói quen sinh hoạt.

Uống đủ nước mỗi ngày

Đảm bảo bạn uống đủ 2-2.5 lít nước (hoặc hơn tùy theo hoạt động) mỗi ngày. Cấp ẩm từ bên trong là nền tảng cho làn da khỏe mạnh.

• Bổ sung Omega-3 và Omega-6: Các axit béo này giúp củng cố hàng rào lipid của da. Hãy ăn nhiều cá béo (cá hồi, cá thu), hạt chia, hạt lanh, quả óc chó, dầu oliu.
• Ăn nhiều rau xanh đậm, trái cây tươi: Các loại thực phẩm này giàu vitamin A, C, E – những vitamin quan trọng cho sức khỏe làn da, giúp chống oxy hóa và duy trì độ ẩm.

Vệ sinh cá nhân

• Hạn chế nước nóng: Tránh tắm nước quá nóng và tắm quá lâu (chỉ nên tắm khoảng 5-10 phút). Nước nóng làm mất đi lớp dầu tự nhiên bảo vệ da, là một trong những nguyên nhân dẫn đến da khô.
• Sử dụng sữa tắm dịu nhẹ: Chọn các loại sữa tắm không chứa xà phòng (soap-free), ít hương liệu, có thành phần dưỡng ẩm.
• Thoa kem dưỡng ẩm ngay sau khi tắm: Đây là “thời điểm vàng” để “khóa” ẩm. Sau khi tắm, lau khô người nhẹ nhàng bằng khăn mềm (để da còn hơi ẩm), rồi thoa kem dưỡng ẩm toàn thân ngay lập tức.

Máy tạo độ ẩm trong nhà

Đặc biệt hữu ích trong môi trường khô hanh (mùa đông) hoặc khi bạn thường xuyên ở trong phòng có điều hòa, máy sưởi. Máy tạo độ ẩm sẽ giúp tăng độ ẩm trong không khí, giảm tình trạng da bị mất nước.

Tận dụng mặt nạ tự nhiên cấp ẩm

• Mặt nạ mật ong và sữa chua: Trộn 1-2 thìa mật ong nguyên chất với 2-3 thìa sữa chua không đường. Mật ong có tính hút ẩm và kháng khuẩn, sữa chua giúp làm dịu và cung cấp dưỡng chất.
• Mặt nạ bơ: Nghiền nhuyễn 1/4 quả bơ chín (bơ chứa nhiều chất béo lành mạnh và Vitamin E), đắp đều lên da khoảng 15-20 phút.
• Mặt nạ yến mạch và sữa tươi: Trộn bột yến mạch với sữa tươi không đường tạo thành hỗn hợp sệt. Yến mạch giúp làm dịu da, giảm ngứa, và sữa tươi cấp ẩm.

Sử dụng dầu tự nhiên để dưỡng ẩm

Các loại dầu như dầu dừa nguyên chất, dầu oliu nguyên chất, dầu jojoba, hoặc dầu argan có thể được dùng để massage nhẹ nhàng lên da sau khi tắm hoặc trước khi ngủ. Chúng tạo một lớp màng lipid tự nhiên, giúp nuôi dưỡng và “khóa” độ ẩm trên da.

Thư giãn và ngủ đủ giấc

Căng thẳng kéo dài và thiếu ngủ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, mà còn tác động tiêu cực đến sức khỏe làn da, khiến da dễ bị khô và nhạy cảm hơn. Ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày giúp để cơ thể và làn da được phục hồi.

Lưu ý: Các biện pháp tại nhà chỉ mang tính hỗ trợ và cần sự kiên trì. Nếu tình trạng da khô của bạn nghiêm trọng, kèm theo nứt nẻ, chảy máu, hoặc ngứa ngáy dữ dội không thuyên giảm sau khi áp dụng các cách trên, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu để được thăm khám và điều trị.

Da khô là một vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể cải thiện được nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến da khô, biết da khô nên dùng gì và áp dụng các cách trị khô da tại nhà đúng cách. Đừng để tình trạng da khô bong tróc ảnh hưởng đến làn da xinh. Bằng cách kết hợp một quy trình chăm sóc da khoa học, chế độ dinh dưỡng hợp lý và thay đổi thói quen sinh hoạt, bạn hoàn toàn có thể sở hữu làn da mịn màng, ẩm mượt và khỏe mạnh.

>>>Xem thêm: Bí quyết phục hồi rạn da sau sinh